Voor de titel van dit artikel is met opzet niet gekozen voor “Damesfiets”. Waarom niet? De damesfiets –een fiets met lage instap- is het meest populaire vervoermiddel van alle scholieren, jongens en meisjes, en van forensen. Kijk maar eens bij de stations! Dit artikel gaat om de fiets die bij jou past en dat kan ook een fiets met een liggende bovenbuis zijn, denk aan racefiets, sporthybride en mountainbike. Voor dat doel is een fiets met lage instap sterk af te raden. Om die reden worden ze ook vrijwel niet meer voor dat doel gemaakt.
Een fiets met een vrouwelijke vorm en een mooi kleurtje is niet voldoende om er fijn op te kunnen fietsen. Het ligt er maar aan waar jij de fiets voor nodig heb en wat je ermee wil gaan doen. Voordat je dus naar een fietswinkel stapt, is het belangrijk om voor jezelf te weten waar je de fiets voor wil gaan gebruiken. Dit is bepalend voor het type fiets dat je nodig hebt.
Want natuurlijk krijg je van de handelaar deskundig advies, maar is dit het juiste advies voor jou? Wellicht heeft de winkelier juist jouw fietstype of maat niet staan en wil hij je een ander fietsmodel of een andere maat verkopen. Fietsen zijn er in verschillende maten (twee of drie) voor kleine vrouwen tot grote vrouwen. Racefietsen en mountainbikes specifiek voor vrouwen zijn er meestal in meer maten. In Nederland is het heel gebruikelijk dat de kleinste maat/maten niet in voorraad is/zijn en vaak is men onwillig om die te bestellen. In België is dat minder gebruikelijk. Als je klein bent, betekent dit dat je moet proefrijden op een te grote fiets, waarvan het zadel te hoog staat en het stuur te ver weg. Sta erop dat je op een jou passende fiets een flinke proefrit wilt maken.
Een handelaar die vervolgens allerlei smoezen begint te verzinnen, moet je “zijn zin geven”: gelijk naar een ander gaan! Bovendien zijn de meeste fietshandelaren mannen, die zich niet altijd even bewust zijn van de speciale vereisten waaraan een fiets voor een vrouw moet voldoen. Want om zomaar eventjes € 500,- tot € 900,- euro te betalen voor een fiets en dan er achter komen dat deze fiets niets voor jou is, is toch wel een erg jammer! Heb je een aantal modellen van verschillende merken op het oog, maak dan uitgebreide testritten. Vergelijk en vermijdt het kopen van een fiets die niet past bij jouw lichaam. Heel lange (>195 cm) en korte vrouwen (<155 cm) zijn vaak aangewezen op een maatfiets of fietsen van kleinere fabrikanten, met weinig dealers of die direct aan de klant verkopen.
Overwegingen bij de keuze van een fiets
Snelheid of comfort. Het comfort hangt vooral af van de positie van je lichaam. Over het algemeen is een verticale fiets positie comfortabeler dan een meer horizontale positie. Er komt minder druk op je schouders en armen als je rechtop fietst. Maar hoe rechter je zit, hoe meer wind je vangt en dus hoe langzamer je zult fietsen. Dat laatste komt ook, doordat je rechtop weinig kracht kunt zetten. Immers, de spieren die daar vooral voor zorgen zitten achter je dijbeen en die spieren zijn vastgehecht aan je rug en bekken. Rechtop zittend zijn deze spieren niet gespannen en alleen gespannen spieren kunnen echt kracht zetten. Daarvoor moet je dus altijd iets voorover buigen. Dus zorg dat je weet wat je wil en of je bereid bent om snelheid te ruilen voor comfort.
Schokdemping. Of en hoe een fiets schokken opvangt hangt af van een heel aantal factoren, onder andere de vorm van het frame, het materiaal van het frame en de breedte van de banden. Aluminium wordt verreweg het meest gebruikt als framemateriaal. Aluminium is een stijf metaal dat weinig meegeeft. Staal is aan het verdwijnen. De duurste racefietsen en mountainbike-frames zijn van carbon en titanium. Iedereen kent wel de beweging die in de stalen omafietsen zit. Dat kun je ook als een soort vering beschouwen. Maar eigenlijk maakt deze slappe constructie de fiets zeer instabiel en zwak. Dat is ook de reden dat betaalbare racefietsen en mountainbikes van aluminium en niet met lage instap worden gemaakt. Een fiets met lage instap gaat zwabberen bij afdalingen en is bij hobbelige afdalingen ronduit gevaarlijk. Trouwens: geen vrouw zal met een rok op een racefiets gaan zitten, dus dan is die lage instap overbodig. Veel moderne stadsfietsen hebben een verende voorvork. Het biedt wel enige vering, maar nauwelijks schokdemping. En dat laatste is eigenlijk het belangrijkste.
Er is een eenvoudig middel om met een vaste voorvork toch meer comfort te creëren: dikkere banden. Bredere banden lopen lichter dan smalle banden, in tegenstelling tot het algemene vooroordeel. Zelfs met een lagere bandenspanning lopen ze lichter en vangen dan tevens meer schokken op. Met dikkere banden heb je dus bandvering, dat is vering en schokdemping in één. Bovendien weegt het veerelement, lucht dus, niets, het kost niets en gaat niet kapot. Verende voorvorken maken een fiets al gauw 1,5 kg zwaarder en fors duurder. Veel fabrikanten doen hun best om fietsen met veel extra’s uit te rusten. Die maken het fietsen lang niet altijd gemakkelijker en maken de fiets zeker veel duurder in aanschaf en onderhoud. Ondanks dat fietsen van het lichte aluminium worden gemaakt, wegen veel fietsen daardoor weer meer dan 20kg.
Welk fietstype. Het type fiets en het daarbij horende stuur bepaalt hoe ontspannen je op de fiets zit. Voor dagelijks gebruik is een stadshybride of een stadfiets een prima keuze. Wil je een fiets om de kinderen naar school te brengen, zorg dan dat er voldoende plaats is tussen het stuur en het zadel zoals bij een mama- of moederfiets. Ook kun je kiezen voor een bakfiets in al zijn varianten. Wil je korte en lange tochten maken en ook eens bossen en paadjes in: kies dan een sporthybride, ook wel crosshybride genoemd. Dit type fiets bestaat al een jaar of twintig, maar wint pas de laatste jaren snel aan populariteit. Zoals de naam al suggereert is het een kruising tussen racefiets en mountainbike. Ze zijn sterk en toch licht en je kunt er ook nog bagage mee vervoeren. Ook zijn ze goedkoper dan racefietsen en je kunt redelijk rechtop zitten. Wil je hard rijden en lange tochten maken: kies een racefiets, met dunne bandjes en met krom stuur of een recht stuur. Wil je vooral ruig terrein in en niet bang van zand en modder: kies dan een mountainbike.
Veel merken hebben specifieke maten voor vrouwen. De voornaamste reden hiervoor ligt in het feit dat vrouwen van nature met achterover gekanteld bekken op de fiets zitten. Dit vereist een kortere afstand tussen zadel en stuur. In de publiciteit wordt gesteld dat vrouwen andere lichaamsverhoudingen hebben. Dit is nogal overdreven. Het verschil met mannen van gelijke lengte bedraagt millimeters, niet centimeters. Vaak zijn ook de kleuren afgestemd op de vrouwelijke smaak, of althans het idee dat de fabrikant daarover heeft… Het stuur van elk fietstype moet lekker in de hand liggen, op de juiste hoogte en moet variatie in de handpositie mogelijk maken. Kromme racesturen zijn er in diverse breedtes en ook in vormen bedoeld voor kleine handen. De rechte sturen van mountainbikes en hybrides kun je eenvoudig (laten) inkorten. Montage van bar-ends creëren een handpositie die je polsen ontlast. Zo kun je de fiets passend maken voor jouw lijf. Dan zal je fiets ook na tientallen kilometers nog comfortabel aanvoelen. Dit is bepalend voor je controle over de fiets en voor het zonder pijn in rug en polsen maken van korte en lange (vakantie)tochten.
Voor woon-verkeer met de trein is er een steeds groter aanbod aan vouwfietsen. Die mogen namelijk gratis mee. Er zijn dan wel geen speciaal voor vrouwen ontworpen vouwfietsen, maar met de vrouwelijke forens is wel rekening gehouden. Een vouwfiets is ook een uitkomst voor als je de fiets binnen wilt zetten en je weinig ruimte binnenshuis hebt.
Het vrouwenfietszadel. Een zadel kiezen alleen op kleur betekent niet dat deze comfortabel zal zitten en geschikt is voor jou. Voor een rit naar de supermarkt is dit niet belangrijk, wel voor langere tochten. Het vinden van een vrouwenzadel dat bij je past, vereist, net als bij het uitzoeken van de fiets zelf, het maken van testritjes met verschillende vrouwenzadels. Waarom een vrouwenzadel? Bij een vrouw staan de zitbeentjes verder uit elkaar dan bij een man en dan zijn er ook nog flinke verschillen onderling. Het merk Specialized heeft liefst drie breedtes vrouwenzadels.
Een fietszadel is een individuele keuze. Het aanbod aan vrouwenzadels wordt voortdurend groter. Over het algemeen is een vrouwenzadel achteraan 2 tot 3 cm breder dan een mannenzadel. Voor lange tochten is een hard zadel het beste. Voor kortere tochten en stadsvervoer is een zachter zadel geen bezwaar. Een zadel dat vooraan te breed is, gaat schuren tegen je dijbeen. Kijk, voel, fiets en vergelijk voor je iets koopt.
Zadelpijn. Ook met een goed zittend zadel (en een wielerbroek) krijg je na je eerste lange tocht zadelpijn. Dat geldt voor iedereen, ook voor mannen. Ook de tweede keer zal het nog gevoelig zijn. Daarna wordt het snel minder. Als je regelmatig tochtjes maakt, heb je nergens last van. Na een fietsloze winter wil het de eerste lentetocht wel even gevoelig worden, maar verdwijnt snel. Zadels met een langwerpig gat geven aantoonbaar minder klachten.